Birleşik Isı Güç Sistemleri

Kojenerasyon

Doğalgaz Çevrim Santralı, Doğalgazdan elektrik enerjisi elde etmeye yarayan tesis.

Nükleer, termik gibi santrallerin çalışma prensibi ile hemen hemen aynı olan tesiste diğerlerinden farklı olarak enerji kaynağı olarak doğalgaz kullanılmaktadır. Doğalgazın yanması sonucu oluşan ısı, kabindeki suyu ısıtmakta ve buhar oluşumunu sağlamaktadır. Tirbünlere gelen basınçlı buhar ile tribün çarkları dönmekte, oluşan manyetik alan sonucunda elektrik üretilmektedir. Doğalgaz santrallerinin diğer santrallere göre avantajı, doğaya zarar vermemesi, dezavantajları ise yakıt kapasitesinin dünya çapında azalmasıdır. Azalmaya bağlı olarak ise, yakıt maliyeti gittikçe yükselmektedir.

Her bir kombine çevrim üretim bloku

§  2 Gaz Türbini

§  2 Gaz Türbini Jeneratörü

§  2 Atık Isı Kazanı

§  2 Kondenser Birimi

§  1 Buhar Türbini

§  1 Buhar Türbin Jeneratörü

§  Soğutma Kulesi

§  Şalt ve Kumanda birimlerinden oluşur. ^[1]

Çalışma sistemi [değiştir]

Üretim blokları birbirinden bağımsız çalışır ancak ortak tesislerden yararlanırlar. Farklı iki aşamada gerçekleştirilen enerji üretiminde hava ile karışan doğalgaz, gaz türbinlerinde yanarak, türbinle aynışalt üzerinde bulunan bir jeneratörü çevirir ve birinci aşama elektrik üretilir.

Aynı anda, bu yanmadan oluşan sıcak gazlar atık ısı kazanına gönderilir ve bu ısı ile buhar üretilir. Gerekli basınç ve sıcaklığa ulaşan buhar ise buhar türbinine gönderilir ve türbini döndürür. Buhar türbini ile aynı şaft üzerinde bulunan jeneratör vasıtası ile ikinci aşama elektrik üretilir.

Buhar türbininden çıkan buhar, soğutma kulelerinden gelen soğutma suyu ile kondenserlerde yoğuşturularak, suya dönüştürülür. Kondenserlerin alt bölümünde biriken yoğuşma suyu tekrar kaynatılmak üzere kazanlara gönderilir. Kazanlarda üretilen buhar, buhar türbinine gönderilerek çevrim tamamlanır.

Verimliliği maksimum düzeyde tutabilmek için, kazanlarda buhar üç farklı basınç düzeyinde (yüksek, orta, alçak) üretilir böylece kazanlardaki sıcak gazlardan mümkün olduğunca yararlanlmış olur. Kondenserlerde borular içinde dolaşarak boru yüzeyine değen buharın yoğuşmasını sağlayan ve ısınan soğutma suyu tekrar soğuması için pompalarla soğutma kulelelerine gönderilir.

Doğru Akım Ayarlayıcılar

   

DC-DC KONVERTÖRLER 

Bir çok endüstriyel uygulamada mevcut sabit bir doğru gerilimin,değişken bir doğru gerilime 
dönüştürülmesi istenir.DA ayarlayıcı,DA gerilimi doğrudan ayarlanabilir bir DA gerilimine dönüştürür.Bu nedenle DA-DA konvertör diye de bilinir.Bir ayarlayıcı,çevirme oranı kademesiz olarak değiştirilebilen bir AA transformatör olarak düşünülebilir.Transformatörde olduğu gibi,gerilimi düşürebilir veya yükseltebilir. 

DC-DC KONVERTÖRLER 
Elektrikli troleybüslerde,metro lokomotiflerinde,liftrack’larda,deniz taşıtlarında ve elektrikli otomobillerinde motor kontrolü için yaygın olarak DA ayarlayıcılar kullanılır.Yumuşak bir hızlanma ve yavaşlama,yüksek verim ve hızlı bir dinamik davranış sağlarlar.DA motorların faydalı fren olarak çalıştırılarak enerjinin kaynağa geri verilmesi için de DA ayarlayıcılardan yararlanılabilir.Bu sayede özellikle çok sık durup kalkan taşıt araçlarında enerji tasarrufu sağlanır. 
DC-DC KONVERTÖRLER 
Doğru Akım Ayarlayıcı Temel Prensibi 
Ayarlanabilir bir DA kaynağı elde etmek için,güç elektroniği elemanları çıkmadan önce DA generatörler kullanılırdı.Bu generatörlerin mili sabit hızla çevrilirken ikaz devresine değişken DA uygulamasıyla armatür uçlarına akan akımla doğru orantılı bir DA gerilim elde edilirdi.Bu uygulama hem karmaşık hem de pahalı bir çözümdü.Buna rağmen sanayide çok kullanılan bir yöntem olarak yerini korumaktadır.Ancak güç elekroniği temel elemanları olan yarı iletken elemanların keşfedilmesiyle yukarıda bahsedilen generatör yerine statik DA-DA çeviriciler kullanılmaktadır. 

DC Kıyıcıda Gerilim Kontrol Yöntemleri

1. Darbe Genişlik Modülasyonu (PWM)

Darbe frekansı dolayısıyla darbe peryodu sabit olmak üzere, darbe genişliğini değiştirerek yapılan

kontrol yöntemidir. En çok tercih edilen ve endüstride en yaygın olarak kullanılan yöntemdir.

2. Frekans Modülasyonu (FM)

Darbe genişliği sabit olmak üzere, darbe frekansını dolayısıyla darbe peryodunu değiştirerek yapılan

kontrol yöntemidir. Zorunlu hallerde kullanılır.

3. Darbe Genişlik ve Frekans Modülasyonu (PWM ve FM)

Hem darbe genişliğini hem de darbe frekansını değiştirerek yapılan kontrol yöntemidir. Özellikle motor

kontrolunda geçici rejimlerde zorunlu olarak kullanılır. Tercih edilmez.

2.2 Gerçekleştirildiği İşlev Açısından DC/DC Konvertörler

Gücün DC ’den DC ’ye dönüştürülmesi anahtarlamalı tip güç konvertörleri ile yapılır. Konvertörlerler reaktif elemanlar ve anahtarlardan meydana gelir.Çalışma prensibi devrede kullanılan anahtarların iletim ve kesim sürelerinin ayarlanması ile yapılır. Yükü besleyen gerilimin frekansı büyük değerlerde ise pratik olarak yüke kesintisiz olarak DC güç aktarımı mümkün olur. Böyle konvertörlerin, tatmin edici işletimi, reaktif elemanların uygun konfigürasyonuna ve uygun anahtarlama metotlarına bağlıdır.

Anahtar mod DC/DC konvertörler lineer olmayan ve zamanla değişen sistemlerdir. Konvertör uygulamasının sürekli olan  uygun koruma özellikleri tasarım kriteri ile birlikte belirtilmiştir. DC/DC konvertörler şöyle sınıflandırılabilir.(MOHAN; 1989)

1.                      Düşürücü Konvertör (Step- Down, Buck)

2.                      Yükseltici Konvertör (Step- Up, Boost)

3.                      Düşürücü- Yükseltici Konvertör (Step –Down/ Up, Buck-Boost)

4.                      CUK Konvertör

5.                      Tam -Köprü Konvertör

Düşürücü ve yükseltici konvertörler temel konvertörlerdir. Düşürücü- yükseltici ve CUK konvertörleri temel konvertörlerin birbirleri ile birleştirilmelerinden oluşmuştur. Tam- köprü konvertörler ise düşürücü konvertörlerden elde edilmiştir.Konvertör çeşitleri belirli uygulamalarına bağlı olarak, anahtar mod DC güç kaynakları ve DC motor kontrolü uygulamaları olarak tanımlanmıştır. Bu bölümde konvertörler kararlı durumda analiz edilmiş, bobin ve kapasitör kayıpları ihmal edilmiştir. 

tesisatt

·         Ana kolon hattını tanımlayınız.

İşletmeye ait besleme noktasından (ana buvat) tüketicinin ilk dağıtım noktasına (ana dağıtım tablosu, sayaç) kadar olan besleme hattına

 denir.

·         Kolon hattını tanımlayınız.

Tüketiciye ait ilk dağıtım noktası ile öteki dağıtım noktası arasındaki ya da tablolar arasındaki hatlardır.

·         Linye hattını tanımlayınız.

Dağıtım tablosundan son aydınlatma armatürü ya da prizin bağlandığı buvata kadar olan hatlardır. Linye hattı, bir sigorta devresine

 bağlanan hat olarak ta düşünülebilir.

·         Priz linyesi ne demektir?

Prizlerin bağlandığı hatta priz linyesi denir.

·         Işık linyesi ne demektir?

Lambaların bağlandığı hatta lâmba linyesi denir.

·         Lamba linyesi kaç mm’lik iletkenle çekilmelidir?

En az 2,5 mm²

·         Priz linyesi kaç mm’lik iletkenle çekilmelidir?

En az 2,5 mm²

·         Lamba linyesinde en fazla kaç lamba olabilir?

Bir lâmba linyesine en fazla 9 lâmba sortisi bulunabilir.

·         Priz  linyesinde en fazla kaç priz olabilir?

        Bir priz linyesine ise en fazla 7 priz sortisi bağlanabilir.

·         Linye sigortası ne demektir?

·         Linye hattı, bir sigorta devresine bağlanan hat olarak ta düşünülebilir. Bu hatta bağlanan sigortaya linye sigortası adı verilir.

·         Sorti hattı ne demektir?

·         Linye hattı ile aydınlatma aracı ya da prizi arasındaki bağlantı hattıdır.

·         Priz sortisini tanımlayınız.

·         Linye hattı ile priz arasındaki bağlantı hattıdır.

·         Işık sortisini tanımlayınız.

·         Işık sortisi, lâmba ve ona kumanda eden anahtar devresinden ibarettir.

·         Işık sortisinin kesiti kaç mm²’den aşağı olmamalıdır?

·         Işık sortisinin kesiti 1,5 mm²’den aşağı olmamalıdır.

·         Priz sortisinin kesiti kaç mm²’den aşağı olmamalıdır?

·         Priz sortisinin kesiti ise 2,5 mm²’den az olmamalıdır.

Elektrik İle İlgili Bazı Kısa Konular( devam)

·         Zil trafosunun parçaları :

a.       Saç nüve: İnce  silisyumlu saçların birer yüzleri yalıtılıp paketlenmesinden elde edilmiştir.

b.       Sargılar: Sargılar makara üzerine sarılmıştır. Bir trafo üzerinde iki adet sargı bulunur. Bu sargılardan  şebeke geriliminin uygulandığı sargıya primer sargı, çıkış gerilimin alındığı sargıya ise sekonder sargı denir.

·         Zil trafosunun çalışması :

·         Transformatörler  alternatif akımda çalıştırılırlar. Primer  sargıya alternatif gerilim verildiğinde primer sargıdan bir akım geçer. Bu akım saç nüve üzerinde zamana göre yönü ve şiddeti değişen bir manyetik alan meydana getirir.

Devresini sekonder sargının bulunduğu bacak üzerinden tamamlayan değişken manyetik alan kuvvet çizgileri, sekonder sargı  iletkenlerini  keserek e.m.k indükler.

Böylece  aralarında  hiçbir elektriki bağ olmadığı halde primer sargıya uygulanan alternatif gerilim, sekonder sargıdan elektromanyetik indüksiyon yolu ile aynı frekanslı bir gerilim indükler.

Floresan lamba

·         Starterin görevi nedir?

Starter, flüoresan lâmbayı çalıştırmak amacıyla, ön ısıtma devresini açan ve kapatan bir düzendir.

·         Starterin yapısını açıklayınız.

Cam bir tüp içinde neon gazı doldurulmuş ve deşarjı başlatan iki elektrotu bulunur. Starterin elektrotlarına biri düz, diğeri ise eğik bi-metal

elemandan yapılmıştır. Bi-metal  sıcaklıkla uzama katsayıları farklı iki madensel şeritten yapılmıştır.

·         Sac balastın görevi nedir?

Balast, flüoresan lâmba devresine seri bağlanan bir şok bobinidir. Bu nedenle şebeke geriliminin hemen hemen yarısı değerinde bir gerilim

düşümüne neden olur.

·         Balastın ses yapmaması için imalat esnasında ne yapılmıştır?

Manyetik yönde saçlar (ses çıkarmaması için ) birbirine sıkıca bağlanır